واژه اضطراب در روان‌شناسی بالینی اهمیت خاصی داره و مکرر مورد استفاده قرار می‌گیره چون بدون تردید توی اغلب ناهنجاریهای روانی اضطراب نقش مهمی ایفا می‌کنه. اضطراب عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم هراس و نگرانی با منشا ناشناخته که به فرد دست میده و شامل عدم اطمینان،درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژِی هست.
اضطراب، احساسی طبیعیه که تقریبا همه ی ما آن را تجربه می‌کنیم و علی‌رغم تصور نادرستی که وجود دارده، گاهی‌اوقات، کمی اضطراب واقعا لازم و ضروریه؛ مثلا داشتن اندکی اضطراب به خاطر آزمونی که پیش‌ِ رو دارید، شما را وامی‌دارد تا با احساس مسئولیت بیشتری درس بخوانید، کمی نگرانی پیش از تصمیم‌های حساس زندگی‌تان، مانند ازدواج و انتخاب شغل، شما را به هوشیاری و تمرکز بیشتری به هنگام تصمیم‌گیری مجهز می‌کنه. اما بدیهیه هرچیزی که از حد طبیعیش فراتر بره، زیان‌بار و خطرناک می‌شه. شوربختانه، زندگی پرشتاب و ماشینی این‌روزا، اضطراب را در شمار بسیاری از افراد از کنترل خارج کرده و آن را به شایع‌ترین اختلال روانی در میان انسان‌های امروز بدل کرده .
اضطراب، نوعی اختلال در سلامت روانی انسانه. افراد مبتلا به اضطراب اغلب با نگرانی‌های غیرارادی، ترس‌های غیرمنطقی، اختلال در تعاملات اجتماعی و… دست‌و‌پنجه نرم می‌کنن. اضطراب، به‌راستی یک مشکل فراگیرِ جسمی و روانیه که همواره میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار میده.
اون چیزی که مهمه اینه که بفهمید به چه نوع اضطرابی مبتلا هستید و اینکه چگونه روی شما تأثیر می ذاره. روان‌شناسان، همه‌ساله درهمایش‌های علمی و پژوهشی گِرد هم می آیند تا درباره‌ی چگونگی طبقه‌بندی اختلالات اضطرابی بحث و تبادل نظر کنن.
روان‌شناسان، بر پایه‌ی تفسیرهای علمی اخیر، ۷ دسته اختلال اضطرابی را به شرح زیر طبقه‌بندی کرده اند:
-اختلال اضطراب فراگیر
-فوبیای اجتماعی
-اختلال هراس
-آگورا فوبیا
-فوبیاهای خاص
-اختلال استرس پس از سانحه.
-اختلال وسواسی جبری
1- اختلال اضطراب فراگیر
اختلال اضطراب فراگیرشایع ترین و گسترده ترین نوع اضطراب هست.میلیون ها نفر در سراسر جهان به این اختلال مبتلا هستند.
اگه اینطوری احساس می‌کنید که همواره تحریک‌پذیر، نگران، مضطرب یا زیر فشار جسمی یا روانی هستید و این امر زندگی شمارا مختل کرده است، شاید به اختلال اضطراب فراگیر مبتلا باشید. دوباره تأکید می‌کنیم که مقداری اضطراب، بخشی عادی از زندگی روزمره هست و طبیعیه که گاهی‌اوقات، کمی اضطراب داشته باشید؛ اما هنگامی که به نظر می‌رسه آن اضطراب، بدون هیچ عاملی بروز می‌کنه یا به دلایلی رخ میده که نباید باعث آن میزان از اضطراب شوند، این احتمال می‌ره که شما به اختلال اضطراب فراگیر مبتلا باشید.
موارد زیر، شایع‌ترین مشکلات مربوط به اختلال اضطراب فراگیر هستند:
بی‌قراری، تحریک‌پذیری و دلواپسی مداوم یا احساس از دست دادن کنترل؛ خستگی، بی‌حالی یا به طور کلی سطح انرژی پایین (احساس فرسودگی)؛ عضلات کشیده و سفت، به‌ویژه در پشت، گردن و شانه‌ها؛ دشواری در تمرکز روی وظایف یا فعالیت‌ها ، وسواس فکری نسبت به افکار منفی و استرس‌زا – تفکر فاجعه‌سازی؛
2-فوبیای اجتماعی
بسیاری از مردم از اختلالی رنج می‌برند که به «فوبیای اجتماعی» یا ترسی نامعقول از موقعیت‌های اجتماعی معروفه. مقداری
فوبیای اجتماعی، طبیعیه. اندکی کمرویی در مکان‌های عمومی یا دست‌پاچگی به هنگام سخنرانی در جمع، در اغلب افراد،
امری عادیه و نشانه‌ای از یک اختلال اضطرابی به شمار نمی‌ره؛ اما هنگامی که آن ترس، زندگی‌تان را مختل کند، چه بسا
نشانگر آن باشد که به فوبیای اجتماعی مبتلا هستید. فوبیای اجتماعی به وضعیتی گفته می‌شه که نوعی احساس کمرویی و خجالت
شدید در شما وجود داره و فکر مراوده یا گفت‌و‌گو با مردم، غریبه‌ها، افراد صاحب قدرت (مانند رئیس، استاد دانشگاه و …) یا حتی
دوستانتان باعث بروز احساس اضطراب و ترس شدید در شما می‌شود.
افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی، اغلب با یک یا چند مورد از مشکلات زیر زندگی می‌کنند:
احساس ناامیدی و ترس در میان افراد غریبه یا در موقعیت‌های ناآشنا؛
وسواس فکری نسبت به زیر ذره‌بین قرار گرفتن، تحت نظر بودن یا قضاوت‌شدن از سوی غریبه‌ها؛
احساس اضطراب شدید و کنترل‌ناپذیر در هر موقعیت اجتماعی؛
ترس شدید از سخنرانی در جمع – فراتر از آنچه عادی تلقی می‌شود؛
احساس نگرانی فقط با فکر کردن به موقعیت‌های اجتماعی – حتی هنگامی که در چنین موقعیت‌هایی قرار ندارند؛
احساس اضطراب و دست‌پاچگی در هنگام دیدار با افراد جدید یا سخن‌گفتن با صدای بلند در هنگامی که لازم است صحبت کنند.
3-اختلال هراس
اختلال هراس، نوعی اختلال اضطرابی ناتوان‌کننده هست که تفاوت زیادی با اختلال اضطراب فراگیر داره. باید توجه داشت که اختلال هراس، همان ترسیدن نیست. احساس اضطراب و نگرانی به خاطر احتمال از دست دادن شغل‌تان یا شیری که قصد داره در جنگل به شما حمله کند، کاملا طبیعی است و ارتباطی به اختلال هراس نداره.
اختلال هراس به موردی گفته می‌شه که فرد، احساس عذاب و خطری قریب‌الوقوع می‌کنه و این احساس باعث بروز علائم جسمی و روانی در او می‌شود. گاهی‌اوقات، این علائم آن‌قدر شدید هستند که برخی افراد با تصور آنکه سلامتی‌شان به خطر افتاده، در بیمارستان بستری می‌شوند.
اختلال هراس با دو نشانه مشخص می‌شه:
حملات هراس؛
ترس از حملات هراس در آینده.
حملات هراس، واکنش‌های شدید جسمی و روانی هستند که می‌تونن ناشی از استرس و اضطراب باشند یا بی‌هیچ دلیل خاصی رخ دهند. حملات هراس غالبا نوعی پریشانی روانی هستند اما در بیشتر موارد به‌وسیله‌ی علائم فیزیکی‌شان شناخته می‌شوند؛ از جمله:
تپش قلب 1-
2-تعریق بیش از حد
3-احساس بی حسی یا ضعف بدن
4-مسخ شخصیت (احساس اینکه خارج از بدن‌تان هستید)
5-اختلال در تنفس یا احساس آنکه نمی‌توانید نفس عمیق بکشید
6-سبکی سر یا سرگیجه
4-آگورافوبیا
آگورافوبیا، ترس از بیرون رفتن به طور علنی و آشکاره که یا به ترس از فضاهای باز بر می‌گرده و یا به ترس از حضور در مکان‌های ناآشنا. بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا، هرگز از خانه‌شان بیرون نمی‌روند یا تمام تلاش‌شان را به‌کار‌می‌بندند که به‌جز خانه و محل کارشان، به مکان دیگری رفت‌و‌آمد نکنند. برخی از این افراد می‌توانند به فروشگاه موادغذایی یا سایر مکان‌های آشنا بروند اما در سایر مکان‌ها، ترسی شدید و تقریبا ناتوان‌کننده را تجربه می‌کنند.
بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا (البته نه همه‌ی آنها) اختلال هراس نیز دارند. دلیل آن نیز این است که آگورافوبیا در بسیاری از مردم ناشی از حملات هراس هست. چنین افرادی در مکان‌های عمومی دچار حملات هراس می‌شن؛ بنابراین، برای جلوگیری از بروز حملات هراس، روز‌به‌روز بیشتر از رفتن به مکان‌های عمومی پرهیز می‌کنند تا آنکه سرانجام می‌ترسند حتی از خانه‌ی خود خارج بشن.
در واقع برخی از علائم متداول‌تر آن عبارت‌اند از:
1-ترس وسواسی از مُراوده با گروهی از مردم – چه آنها را بشناسید و چه نشناسید.
2-استرس یا اضطراب شدید در مواقعی که در محیطی غیر از خانه‌تان یا جایی هستید که تحت کنترل شما نیست.
3-احساس تنش و استرس حتی در طول فعالیت‌های عادی مانند رفتن به فروشگاه، گفت‌و‌گو با غریبه‌ها یا حتی فقط بیرون رفتن از خانه.
4-نگرانی زیاد در مورد چگونگی محافظت از خودتان یا تأمین امنیت در هنگام بروز برخی مشکلات (حتی اگر احتمال رویداد آن، بسیار کم باشد).
5-احساس اینکه ترس‌های خودتان، شما را اسیر نگه می‌دارند و نمی‌گذارند از خانه بیرون بروید و مطابق میل‌تان زندگی کنید.
5-فوبیاهای خاص
فوبیاها احساسات شدید ترس ناشی از اشیا، موضوعات، موقعیت‌ها، حیوانات و… هستند. فوبیاها عموما به تفکر فاجعه‌سازی (داشتن این باور که بدترین اتفاق ممکن روی خواهد داد) یا رفتارهای اجتنابی (انجام هر کاری که برای جلوگیری از ترس لازم است) می‌انجامند.
آراکنوفوبیا یا عنکبوت‌هراسی، نمونه‌ای از یک فوبیای رایج هست. شمار بسیار اندکی از عنکبوت‌ها نیش می‌زنن و شمار عنکبوت‌های خطرناک، بسیار انگشت‌شماره؛ اما با این حال، بسیاری از مردم حتی با تصور یک عنکبوت دچار ترسی شدید و مهیب می‌شن. سایر فوبیاهای متداول عبارت‌اند از: ترس از مار، هواپیما، رعدوبرق و خون.
فوبیاها معمولا باعث موارد زیر می‌شوند:
1-ترس بیش از حد و مداوم از یک وضعیت و رویداد خاص؛
2-حس فوریِ وحشت در رویارویی با موضوع فوبیایی که دارید؛
3-ناتوانی در مهار ترس‌های‌تان، حتی اگر بدانید که غیرمنطقی هستند؛
4-تلاش زیاد برای دوری از وضعیت یا چیزی که باعث ترس شما می‌شود؛
5-تحمل محدودیت‌هایی در روال عادی‌زندگی‌تان به خاطر ترسی که دارید.
6-اختلال استرس پس از سانحه
این نوع اختلال نوعی از اختلال است که پس از ورود حادثه ای تکان دهنده پدیدار می شه. در اغلب موارد شخص مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه، همان فردی است که رویداد ناراحت کننده را تجربه کرده است اما این احتمال نیز هست که با مشاهده ی یک رویداد ناراحت کننده یا اسیب رسان یا حتی فهمیدن اینکه یکی از عزیزان دچار حادثه ای ناگوار شده است فرد دچار این اختلال بشه.
نشانه های اختلال استرس پس از سانحه عبارتند از:
مرور رویداد تکان دهنده
شناخته شده ترین نشانه ی این اختلال مرور کردن رویداد ناراحت کننده ای است که رخ داده است.افراد مبتلا نه تنها تروما را به شکل ذهنی مرور می کنند بلکه در برخی موارد ممکن است آن را به هر دو شکل ذهنی و جسمی تجربه کنند چنان که انگار به لحظه ی وقوع حادثه بر گشته اند.
واکنش به محرک ها
برخی محرک ها ممکن است باعث شوند که افراد مبتلا به این اختلال استرس یا ترسی شدید را تجربه کنند. این محرک ها معمولا به همان حادثه مربوط هستند. مثلا شنیدن صداهای بلند هنگامی که رویداد شامل صدای بلندی بوده است. یا ترس شدید هنگامی که فردی پشت سرتان است . و این برای وقتی است که از پشت به شما حمله شده باشد. و همچنین فکر و خیال به آن رویداد ناگوار هم می تواند باعث تحریک این اختلال بشه.
نگرانی در مورد رخداد دوباره ی تروما
مثل حملات هراس، اگه به خاطر تصورِ رخداد دوباره‌ی آن حادثه‌ی ناگوار به‌شدت مضطرب هستید، ممکنه به این اختلال مبتلا باشید. همچنین اگه با فکر کردن به تکرار اون حادثه، به طور منظم و روزانه دچار اضطراب می‌شوید، ممکنه به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا باشید.
7-اختلال وسواسی جبری
اختلال وسواس جبری می تونه یک اختلال اضطرابی بسیار ویرانگر باشه. افراد مبتلا به این اختلال اغلب رفتارها و ترس هایی از خود بروز می دهند که نه تنها برای اطرافیان گیج کننده است بلکه ممکن است برای خودشان هم گیج کننده باشد. اجبارها و وسواس ها مثل هم هستند اما خودشان را به روش های گوناگون نشان می دهند.
وسواس‌ها مبتنی بر فکر هستند. آنها عبارت‌اند از نگرانی شدید به همراه یک فکر خاص که معمولا فکری منفی یا ترسناک است و فرد نمی تونه به‌راحتی از این افکار دست بکشه و هرقدر هم تلاش می‌کنه، به نتیجه‌ای نمی‌رسد.
اجبارها مبتنی بر رفتار هستند. آنها عبارت‌اند از «نیاز» به انجام یک عمل یا فعالیت به روشی بسیار خاص. فرد هرقدر هم که تلاش می‌کند، نمی‌تونه از این رفتار جلوگیری کنه.ک
